Do wyłącznej właściwości Rady Powiatu należy:

- stanowienie aktów prawa miejscowego, w tym statutu powiatu,
- wybór i odwołanie zarządu,
- powołanie lub odwołanie sekretarza powiatu,
- powołanie i odwołanie skarbnika powiatu,
- stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu, w tym z działalności finansowej,
- uchwalenie budżetu powiatu,
- rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwał w sprawie udzielenia bądź nieudzielenia absolutorium dla zarządu z tego tytułu,
- podejmowanie uchwał w sprawach wysokości podatków i opłat w granicach określonych ustawami,
- zasady nabycia, zbycia i obciążenia nieruchomości oraz ich wydzierżawienia lub wynajmowania na okres dłuższy niż trzy lata,
- emitowanie obligacji oraz określenie zasad ich zbywania, nabywania i wykupu,
- zaciąganie długoterminowych pożyczek i kredytów,
- ustalenie maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych przez zarząd powiatu w roku budżetowym,
- ustalenie maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez zarząd powiatu w roku budżetowym,
- zobowiązania w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustaloną corocznie przez radę powiatu,
- tworzenie i przystępowanie do związków, stowarzyszeń, fundacji i spółdzielni oraz ich rozwiązywanie lub występowanie z nich,
- tworzenie i przystępowanie do spółek, ich rozwiązywanie i występowanie z nich oraz określenie zasad wnoszenia wkładów oraz obejmowania, nabywania i zbywania udziałów i akcji,
- współdziałanie z innymi powiatami i z gminami, jeśli jest to związane z  koniecznością wydzielenia majątku,
- tworzenie, przekształcanie i likwidacja jednostek organizacyjnych powiatu oraz wyposażanie ich w majątek,
- określenie wysokości sumy, do której zarząd może samodzielnie zaciągać zobowiązania,
- podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi innych państw oraz przystępowanie do międzynarodowych zrzeszeń połeczności lokalnych,
- uchwalanie powiatowego programu zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego,
- uchwalanie powiatowego programu przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy,
- dokonywanie oceny stanu bezpieczeństwa przeciwpożarowego i zabezpieczenia przeciwpowodziowego powiatu,
- ustanowienie herbu i flagi powiatu,
- wybór przewodniczącego rady i wiceprzewodniczących rady,
- odwołanie przewodniczącego lub wiceprzewodniczących rady,
- przyjęcie rezygnacji przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego rady powiatu,
- powołanie komisji rewizyjnej,
- powołanie stałych, tematycznych komisji rady,
- określenie diet radnych,
- wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym powiatowym,
- wybór starosty,
- wybór wicestarosty i pozostałych członków zarządu,
- odwołanie poszczególnych członków zarządu, w tym starosty i wicestarosty,
- przyjęcie rezygnacji z członkostwa w zarządzie powiatu,
- uchwalenie regulaminu organizacyjnego starostwa,
- ustanowienie powiatowych przepisów porządkowych,
- ustanowienie szczególnego trybu zarządzania mieniem powiatu,
- ustanowienie zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej,
- uchwalenie budżetu powiatu,
- określenie trybu pracy nad projektem uchwały budżetowej powiatu, 
- uchwalenie prowizorium budżetowego powiatu,
- wybór banku wykonującego obsługę budżetu powiatu,
- przystąpienie do związku powiatów,
- wystąpienie ze związku powiatów,
- przyjęcie statutu związku powiatów,
- określenie zasad reprezentacji powiatu w związku powiatów,
- utworzenie stowarzyszenia powiatów, w tym także z gminami,
- skarga na rozstrzygnięcie nadzorcze dotyczące uchwały organu powiatu,
- podejmowanie uchwał w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady powiatu, np.:
- określenie przepisów porządkowych związanych z przewozem osób i bagażu oraz określenie opłat za jazdę bez ważnego biletu,
- opiniowanie projektu likwidacji linii kolejowej,
- dysponowanie środkami Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
- opiniowanie projektu uchwały lub zarządzenia o likwidacji publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej,
- utworzenie Społecznej Straży Rybackiej.  

Podstawa prawna: art. 12 pkt. 1-11, art. 14 ust. 1 i ust. 4-5, art. 16 ust. 1, art. 17 ust. 1, art. 21 ust. 4, art. 22 ust. 2, art. 27 ust 1, art. 31 ust. 1, art. 35 ust. 1, art.37 ust. 1, art. 40 ust. 2, pkt. 1 i pkt. 3-4, art. 24 ust. 1, art. 42 ust. 1, art. 51 ust. 3, art. 53, art. 54, art. 62 ust. 1, art. 65 ust. 1-2, art. 67 ust. 1, art. 69 ust. 2, art. 75 ust. 1, art.85 ust. 1 i ust. 3 Ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (teks jednolity Dz. U. z 2001r., Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.).